Covid-19 ile birlikte hayatımıza giren kavram ve kelimelerin gündelik yaşamımıza yansıması, mizahi bir dille sözlük haline getirildi. Terimden deneyime “Temas‘lı Sözlük” adıyla başlatılan proje için, “Kahramanlarının sıradan insanlar olduğu bir tarih yazımı, hem yaşıyor hem yazıyoruz” diyen Doç. Dr. Sevgi Can Aksel, sözlüğü kamuoyuna acıktıklarını, kolektif bir çalışma ile isteyen herkesin katkı sunabileceğini söyledi.
Bu haber ilk olarak Müzeyyen Yüce tarafından Gazete Duvar‘da yayınlanmıştır.
Çin’de ortaya çıkan ve dünya genelinde hızla yayılarak ölümlere yol açan yeni tip korona virüsü, günlük hayatımıza çok sayıda yeni kelime ve kavram kattı. Covid-19 ile birlikte hayatımıza giren ‘sosyal mesafe’, ‘karantina’, ‘filyasyon’ ‘entübe’ gibi salgın ile ilintili birçok kavramın gündelik yaşamımıza yansıması, mizahi bir dille sözlük haline getirildi.
Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim üyeleri Doç. Dr. Sevgi Can Aksel, Doç. Dr. Tuğba Taş ve avukat Özgür Erbaş’ın koordinasyonunu sağladığı terimden deneyime “Temaslı Sözlük” projesi, pandemi sonrası bizi bekleyen yeni dünya düzeninin tartışıldığı şu günlerde, “gündelik yaşamdan tarihe notlar” olarak tarif ediliyor.
‘KİŞİSEL EVRENLERİMİZE HIZLA BULAŞMIŞ DURUMDA’
Pandeminin küresel bir sorun haline gelmesinin yanı sıra alışkanlıklarımızı, yaşam tarzımızı da hızla değiştirdiğine dikkat çeken proje koordinatörlerinden Doç. Dr. Sevgi Can Aksel, pandemik kavramların hayatımıza giriş süreçlerini şu sözlerle anlatıyor:
“Evrensel gündemimiz ‘pandemi’, kişisel evrenlerimize de hızla bulaşmış durumda. Dünyayı değiştiren ‘virüs’ gibi bizler de edindiğimiz her yeni deneyim ya da bilgiyle adeta ‘mutasyon’ geçiriyoruz. ‘Asla yapmam’ dediklerimizin bağımlısı olmaya, vazgeçilmezlerimizi silip atmaya, kendimizi, evimizi, ‘uzaklık’ kavramını yeniden keşfetmeye başladık. Pandemik kavramlar ise elbette dil aracılığıyla hayatımızda belirmeye başladılar. Dağarcığımıza katılan yeni sözcükler, hepimizi biyoloji-tıp terminolojisiyle hızla ‘temas’landırdı. Medya pandeminin ilk kavramlarını ‘süper taşıyıcı’ gibi evlere servis etti. Böylece pandemik anlamlar sözlüğünü gün be gün hep birlikte yazmaya başlamış olduk. Bizim burada yaptığımız ‘terimden deneyime’ yaşadıklarımızı derlemek, belli terminolojik kalıpları, bakış açılarını aşıp durduğumuz yerden pandemik deneyimi tarif etmek.”
TEMAS’LI SÖZLÜK: PANDEMİNİN TÜRKİYE SERÜVENİ
Doç. Dr. Aksel, sözlüğün ortaya çıkış sürecini şöyle özetliyor: “Önce yakın çevremize ulaştık. İlk aşamada 50 civarı geri dönüş yapıldı. Avukatlardan, doktorlara, akademisyenlerden ev kadınlarına ve gençlere kadar uzanan bir yelpazede çoğalan bir sözlük yazarı grubumuz oldu. Covid-19 ile ilintili kavramlar gündelik yaşamımıza nasıl yansıyor diye başladık, sonra daha çok deneyimleri de içermeye başladı. Böylece çalışmayı herkesin katılımına açmaya karar verdik. İş büyüdükçe mesele daha kapsamlı bir projeye evrildi. Bir yandan da sıradan insanın tarih yazarlığı gibi bir bakış açımız da var. Bu sözlüğü derlerken mizahi ve eleştirel bir bakış açısı da var. Yazarlar kelimelerin önce terim anlamını daha sonra da gündelik hayata yansımasını yazacaklar. Öznel deneyimlerden yola çıkan bir sözlük olacak. Gündelik yaşam tarihçiliği diyebilirim belki bu duruma. Aracı olabileceğimiz her ses için heyecan duyuyoruz ve bu bizi motive ediyor. Öyle ya da böyle, bu birikimi birkaç ay içinde yayımlayacağız.”
MAİL ATARAK SÖZLÜK YAZARI OLABİLİRSİNİZ
Doç. Dr. Aksel, sözlüğü kamuoyuna açtıklarını, katkı sunmak isteyen herkesin iletişime geçebileceğini ifade ederek, şunları söylüyor:
“Bir yandan teknik altyapımızı yeterli biçimde oluşturabilmek için bir proje desteği arayışına koyulduk, bir yandan da kavramları toplamaya, topladıklarımız üzerinde çalışmaya devam ediyoruz. Sözlük için gelen maddeler elbette bir editör sürecinden geçecek. Bir dil, üslup, içerik niteliği gözetiyoruz. Bu kolektif bir çalışma olacak. Yani isimlerimizi katkı sunanlar olarak topluca listeleyeceğiz; ama maddeler öznelerle bir anılsın istemiyoruz. O yüzden aynı maddeyi birçok kişi yazabilecek, isimleri maddeler altında görünmeyecek. Önerilen yeni kavramları ve yazmak istediğiniz içerikleri şimdilik web sayfamıza değil, temaslisozluk@gmail.com mail adresimize bekliyoruz. Aynı zamanda tadımlık içerikler paylaşacağımız Facebook sayfamıza da davetlisiniz.
Sözlük yazarlığının kuralları, hukuk masamızın çalışma ile ilgili vereceği bilgiler bu adrese mail atarak edinilebilir. İlgi duyan herkesi de yarım saatini ayırıp, 2 paragraf bir şeyler yazıp bu çabamıza, kolektif oyunumuza katılmaya davet ediyoruz.”